Umowy student-uczelnia – kontynuacja

Umowa zawierana między uczelnią a studentem lub osobą przyjętą na studia określająca warunki pobierania opłat związanych z odbywaniem studiów oraz opłat za usługi edukacyjne, jest rozwiązaniem, które w swoim czasie nie cieszyło się przychylnością środowiska rektorskiego. Niestety konsekwencją takiego stanu rzeczy jest stała obecność postanowień, które nie powinny się znaleźć w umowie między studentem a uczelnią. Aby wskazać te, na które każdy student powinien zwrócić szczególną uwagę, kontynuujemy dzisiaj omawianie przepisów regulujących umowę student-uczelnia opisując ostatnie trzy ustępy art. art.160a, oraz treść wzorcowej umowy.

Umowa student – uczelnia

 Wraz z wejściem w życie dnia 1 października 2014 roku Ustawy z dnia 11 lipca 2014 r.
o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r., poz. 1198) wprowadzono art.160a definiujący umowę student-uczelnia
w brzmieniu:

1. Warunki pobierania opłat związanych z odbywaniem studiów, o których mowa w art. 98 ust. 1 pkt 5, oraz opłat za usługi edukacyjne, o których mowa w art. 99 ust. 1 pkt 1-6, atakże wysokość tych opłat określa umowa między uczelnią a studentem lub osobą przyjętą na studia, zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
2. Umowa jest zawierana nie wcześniej niż po wydaniu decyzji o przyjęciu na studia i nie później niż w terminie trzydziestu dni od rozpoczęcia zajęć.
3. Umowa jest zawierana na cały przewidywany okres studiów; student nie jest obowiązany do uiszczania opłat innych niż określone w umowie.
4. Opłaty określone w umowie uczelnia może pobierać nie wcześniej niż po jej zawarciu.
5. Wzór umowy określa senat uczelni publicznej, a w przypadku uczelni niepublicznej – organ wskazany w statucie.
6. Uczelnia jest obowiązana zamieścić wzór umowy na swojej stronie internetowej.
7. Roszczenia wynikające z umowy przedawniają się z upływem trzech lat.

Ad.5

Wzór umowy określa senat uczelni publicznej, a w przypadku uczelni niepublicznej – organ wskazany w statucie.

Co niezwykle istotne, prawo do określenia wzoru umowy ma jedynie senat uczelni publicznej (najczęściej w drodze uchwały) oraz organ wskazany w statucie w przypadku uczelni niepublicznej. Jest to o tyle istotne, zwłaszcza w przypadku uczelni publicznej, ponieważ skład senatu stanowią, w co najmniej 20%, sami studenci wskazywani najczęściej przez właściwe organy samorządu studenckiego, co bezsprzecznie stanowi o dość silnej pozycji w negocjacjach dotyczących tak istotnej kwestii.

Ad.6

Uczelnia jest obowiązana zamieścić wzór umowy na swojej stronie internetowej.

Określony przez uczelnie wzór umowy, aby spełnił swoją rolę musi być znany wszystkim zainteresowanym studentom, którzy rzecz jasna powinni mieć możliwość zaznajomienia się z nim jeszcze przed rozpoczęciem roku akademickiego. Ustawa w obecnym brzmieniu nakłada obowiązek zamieszczenia wzoru umowy na swojej stronie internetowej, co w olbrzymim stopniu ułatwia niezbędne zapoznanie się z umową, niemniej nie wskazuje w jakim terminie powinno być to dokonane. Niestety uczelnie bardzo często udostępniają wzory swoich umów bardzo późno, niejednokrotnie, już po przeprowadzeniu procesu rekrutacji, w trakcie którego wzór umowy również może stanowić jedną z przesłanek, skłaniających do złożenia swoich dokumentów na tej a nie innej uczelni. Wobec powyższego z całą mocą należy zaznaczyć, że uczelnie powinny zamieścić wzór umowy na swojej stronie internetowej nawet na kilka miesięcy przed datą rozpoczęcia zajęć przez studentów, którzy ową umową zobowiązani będą podpisać. Niestety to kwestia jedynie dobrego zwyczaju, niewynikająca z twardych przepisów prawa. 

Ad.7

Roszczenia wynikające z umowy przedawniają się z upływem trzech lat.

Jednym z najważniejszych postanowień jakie zostały wprowadzone do ustawy jest precyzyjne wskazanie, że roszczenia z umowy przedawniają się z upływem lat trzech. Ustawodawca rozstrzygnął w ten sposób wątpliwości pojawiające się od dawna, których konsekwencje dotykały studentów, którzy ukończyli studia nawet wiele lat wcześniej. Szereg uczelni potrafił wezwać swoich absolwentom do uregulowania kuriozalnych roszczeń nawet 10 lat po ukończeniu studiów. Wskazanie terminu trzyletniego stanowi jednocześnie wyraźne uznanie dotychczasowej linii orzeczniczej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, która wielokrotnie określała, że do umów student-uczelnia należy stosować przepisy właściwe umowie zlecenia, a zatem okres przedawnienia roszczeń powinien wynosić 3 lata¹⁾.

Umowa wzorcowa

Każda uczelnia ma pełną dowolność w konstruowaniu wzoru swojej umowy student-uczelnia, co niestety jest w dalszym ciągu źródłem stosowania wielu postanowień, które w ogóle w takiej umowie nie powinny się znaleźć. Wobec tego niezwykle istotne jest aby każdy student, wiedział co w takiej umowie powinno się znaleźć. Poniżej przedstawiamy postanowienia, które bezsprzecznie powinny się w takiej umowie znaleźć.

• Oznaczenie stron, kto zawiera umowę

Umowa student – uczelnia powinna na wstępie precyzyjne wskazywać strony, które zawierają między sobą umowę wraz ze szczegółowymi danymi dotyczącymi każdej ze stron. Co najważniejsze w przypadku tej specyficznej umowy, musi zostać ona zawarta pomiędzy uczelnią a każdym studentem, niezależnie od tego czy studiuje na studiach stacjonarnych czy niestacjonarnych. Ponadto w umowie muszą się znaleźć informacje dotyczące siedziby uczelni, jej nazwy oraz ewentualnego upoważnienia rektora przekazującego kompetencje do zawarcia umowy ze strony uczelni wskazanemu podmiotowi, np. prorektorowi, dziekanowi, itp. Zgodnie z art. 103. § 1. Kodeksu Cywilnego – Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Tym samym w przypadku podpisania umowy przez osobę nie mającą do tego umocowania uczelnia może skutecznie zrzucić z siebie odpowiedzialność za jej treść.

• Określenie przedmiotu umowy stanowiącego o warunkach odpłatności za studia

Absolutnie niezbędnym jest określenie przedmiotu umowy, w tym kierunku podjętych studiów oraz ich poziomu (studia I stopnia, studia II stopnia, jednolite magisterskie). Dzięki temu student jest chroniony przed niewykonaniem lub niewłaściwym wykonaniem umowy, chociażby w postaci niezapewnienia właściwej specjalności. Przykładowe brzmienie takiego postanowienia — Przedmiotem niniejszej umowy jest określenie warunków odpłatności za stacjonarne jednolite studia magisterskie/studia pierwszego stopnia/studia drugiego stopnia na kierunku……………………………specjalność…………………….. prowadzone w……………. na podstawie art. 160 ust. 3 Ustawy.

• Określenie czasu trwania studiów i czasu obowiązywania umowy

Jasne określenie czasu trwania studiów jest szczególnie istotne, ponieważ z góry znana jest opłata za całe studia a nie jedynie za rok, jak niejednokrotnie miało to miejsce w latach poprzednich. Ponadto zgodnie ze nowelizacją ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym art.160a ust. 3 stanowi, że — Umowa jest zawierana na cały przewidywany okres studiów (…). Tym samym Czas obowiązywania umowy, nie powinien być krótszy niż planowany czas na ukończenia studiów.

• Warunki formalnoprawne do prowadzenia studiów

Umowa student-uczelnia powinna również regulować kwestię spełniania przez uczelnię warunków formalnoprawnych do prowadzenia kierunku na danym poziomie studiów wymaganych obowiązującymi przepisami i zobowiązania do ich utrzymania do końca obowiązywania umowy. W przypadku ich utraty takie oświadczenie może być podstawą dochodzenia odszkodowania i wywalczenia należnego świadczenia ze strony uczelni.

• Utrata uprawnień do prowadzenia studiów

Umowa koniecznie powinna także precyzyjne wskazywać zobowiązania uczelni na wypadek utraty pozwolenia na prowadzenie kierunku studiów i konieczności jego natychmiastowego zamknięcia lub likwidacji uczelni. Obowiązki uczelni na wypadek utraty pozwolenia na prowadzenie studiów dla całej uczelni lub jej likwidacji, powinny dawać studentowi pewność, że zainwestowane lata doprowadzą do uzyskania wymarzonego dyplomu, bez konieczności rozpoczynania kolejnych studiów od początku.

• Miejsce wykonywania umowy

Niezwykle istotne jest również określenie miejsca wykonywania umowy, zwłaszcza w sytuacji konieczności uczestniczenia w obozach czy praktykach wyjazdowych. Brak wskazania miejsca wykonywania umowy może umożliwić uczelni zobligowanie studentów do udziału w zajęciach nawet poza miejscowością, w której znajduje się siedziba uczelni. Co więcej, student sam będzie musiał w takim wypadku ponieść ciężar dojazdów czy zakwaterowania, nie mając jednocześnie podstaw do domagania się wsparcia ze strony uczelni.

Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „DIALOG” na lata 2016-2017