Zaloguj się przez google
Teoria prawa tylko z pozoru studentowi studiów prawniczych wydaje się być dziedziną oderwaną od rzeczywistości w jakiej późniejszy prawnik funkcjonuje. Tak naprawdę rozwiązania wypracowane na gruncie teorii prawa są bardzo przydatne w praktyce, zwłaszcza w kontekście wykonywania praktyki prawniczej w tzw. tradycyjnych zawodach prawniczych, takich jak adwokat czy radca prawny.
Znakiem współczesnych czasów jest swego rodzaju chaos legislacyjny, który pociąga za sobą określone konsekwencje np. w postaci powstawania licznych luk w prawie lub nawet sytuacji prawnie indyferentnych (nieuregulowanych w żaden sposób obowiązującym prawem) a także – a może najczęściej – tworzenia przepisów prawnych często nieostrych, niedookreślonych i mających wieloznaczne znaczenie.
Zwłaszcza w tej ostatniej sytuacji z pomocą prawnikowi przychodzą reguły wykładni prawa (a więc interpretacji prawniczej). I właśnie w kontekście powyższego, należy podkreślić rolę nie do przecenienia jaką odgrywają reguły wykładni prawa wypracowane właśnie przez teorię prawa. Doniosłą funkcję spełnia zwłaszcza tzw. operatywna wykładnia prawa, czyli taka, która dokonywana jest w procesie stosowania prawa przez np. organy administracji publicznej czy sądy.
Reguły, zgodnie z którymi należy przeprowadzić interpretację tekstu prawnego, reguły kolizyjne dotyczące stosowania danej regulacji bądź przepisu prawnego w kolizji z innymi, są wytworem teoretyków prawa mającym zastosowanie w codziennej praktyce prawa.
W sytuacjach kiedy mamy do czynienia ze stanem faktycznym nieuregulowanym prawnie, jedną z opcji jest skorzystanie z możliwości zastosowania analogii z ustawy (analogia legis) lub analogii z prawa (analogia iuris). Reguły dotyczące tych kwestii także wywodzą się z rozważań teoretyków prawa.
Należy pamiętać, że prawo to nie tylko regulacje (law in theory), ale także prawo w działaniu (law in action), gdzie tak naprawdę wtedy dopiero możemy stwierdzić, czy dane prawo znajduje prawidłowe zastosowanie w konkretnym przypadku. Owe prawo w działaniu funkcjonuje w obrębie dwóch podstawowych typów stosowania prawa – sądowym i administracyjnym.
Bardzo ważna dla prawnika-praktyka jest również znajomość teoretycznoprawnej „procedury” poszukiwania tzw. normatywnej podstawy decyzji (gdzie decyzja rozumiana jest ogólnie jako wyrok, postanowienie sądowe lub decyzja administracyjna wydawana przez organ administracji publicznej). Umiejętność „budowy” owej normatywnej podstawy „decyzji” w sądowym lub administracyjnym typie stosowania prawa jest nie do przecenienia, zwłaszcza w kontekście sytuacji z którą mamy do czynienia w systemie prawa kontynentalnego, gdzie rola przepisu prawnego jako argumentu walidacyjnego w konstruowaniu normatywnej podstawy decyzji jest bardzo duża, a z drugiej strony mamy sporo przepisów prawnych nieostrych, niedookreślonych i wieloznacznych, wobec czego nie pozostaje prawnikowi nic innego jak poszukiwanie kolejnych argumentów walidacyjnych, typu: inne wcześniejsze decyzje stosowania prawa (jak np. wyroki Sądu Najwyższego czy Naczelnego Sądu Administracyjnego) oraz zastosowanie posiłkowo tzw. kryterium otwartego, którym są np. „ustalone zwyczaje”, czy „zasady współżycia społecznego”.
Wszystko to świadczy o tym, że możemy powiedzieć, iż owa teoria prawa jest tak naprawdę teorią praktyczną prawa…
Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „DIALOG” na lata 2018-2019
