Podsumowanie tegorocznej Nagrody Nobla

14.10.2018 2 minuty na przeczytanie artykułu

Znamy już wszystkich tegorocznych laureatów Nagrody Nobla. Z dwunastu nagrodzonych laureatów aż połowa jest Amerykanami. Ten rok był wyjątkowy, gdyż Komitet zrezygnował z uhonorowania w dziedzinie literatury.

Tegorocznym głównym nagrodzonym tematem w dziedzinie fizyki okazały się odkrycia w kategorii fizyki laserowej. Komitet zdecydował o wybraniu trzech naukowców: Amerykanina Arthura Ashkina, Francuza Gerarda Mourou oraz Kanadyjkę Donnę Strickland.

Najważniejszym laureatem został 96-letni i zarazem najstarszy zdobywca fizycznego Nobla w historii, Ashkin. To on otrzyma połowę wyznaczonej nagrody wynoszącej dziewięć milionów szwedzkich koron (około 940 tys. euro, czyli 3,7 mln złotych) Badacz afiliowany przy amerykańsko-francuskim ośrodku badawczym zajmującym się wdrożeniami w branży komunikacyjnej Bell Laboratories otrzymał nagrodę za pęsetę optyczną i jej wykorzystanie w systemach biologicznych. Umożliwia ona bezinwazyjne wychwytywanie przy użyciu działania pola siłowego niezwykle małych organizmów w celu dalszych, pogłębionych badań.

Z kolei dwoje pozostałych laureatów otrzyma po 25 proc. nagrody głównej. Ich sukces generowanie bardzo krótkich impulsów optycznych o wysokiej intensywności wykorzystywanych w medycynie podczas skomplikowanych operacji i przemyśle precyzyjnym. Należy zauważyć, że Donna Strickland jest dopiero trzecią laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Pierwszą kobietą, która otrzymała tę nagrodę była Maria Curie-Skłodowska w 1903, drugą zaś Maria Goeppert-Mayer w 1963 roku. Kanadyjka to zatem pierwsza nagrodzona w dziedzinie fizyki kobieta od 55 lat!

W chemii również nagrodzono trzy osoby. I podobnie nagrodę zdecydowano się przyznać w takich samych proporcjach. Połowę otrzymała Amerykanka Frances Arnold, która w 1993 roku przeprowadziła pierwszą ukierunkowaną ewolucję enzymów – to białka umożliwiające reakcje chemiczne. Następnie udoskonalała swoje metody. Zastosowania jej enzymów obejmują wytwarzanie przyjaznych dla środowiska naturalnego substancji chemicznych, takich jak farmaceutyki, oraz produkcję paliw odnawialnych. Drugą połowę nagrody zdobyli: Brytyjczyk Gregory P. Winter z Uniwersytetu Cambridge oraz Amerykanin George P. Smith afiliowany przy Uniwersytecie Missouri. Komitet uhonorował ich prezentację fagową zastosowaną do peptydów i przeciwciał. Dzięki temu powstają dziś leki stosowane w reumatoidalnym zapaleniu stawów, łuszczycy i nieswoistych zapaleniach jelit.

Nobla w dziedzinie medycyny wręczono immunologom – Japończykowi Tasuku Honjo oraz Amerykaninowi Jamesowi Allisonowi. Obaj naukowcy zostali docenieni za walkę z nowotworami do której wykorzystują terapię polegającą na hamowaniu negatywnej reakcji immunologicznej. Zdaniem przedstawicieli Komitetu laureaci walnie przyczynili się do zmiany sposoby myślenia o chorobie nowotworowej oraz powstania nowego sposobu postępowania z chorobą. Nagroda dzielona jest po połowie.

W tym roku bez kontrowersji

Nobla w dziedzinie ekonomii zdobyli dwaj Amerykanie: William D. Nordhaus z Yale University oraz Paul M. Romer pracujący w NYU Stern School of Business. Oficjalne uzasadnienie to „integracja innowacji technologicznych w długoterminową analizę makroekonomiczną” ze szczególnym uwzględnieniem zmian klimatycznych i społecznych. Naukowcy pracują nad tym jak osiągnąć zrównoważony wzrost gospodarczy przy jednoczesnej dbałości o środowisko naturalne.

Pokojową Nagrodę Nobla zdobył kongijski działacz społeczny i lekarz Denis Mukwege oraz Nadia Murad, ambasadorka dobrej woli ONZ ds. godności osób, które przeżyły handel ludźmi pochodząca z Iraku. Laureaci zasłynęli ze sprzeciwu przeciwko zbrodniom wojennym, zwłaszcza na tle seksualnym. Denis Mukwege pomagał ofiarom takiej przemocy prowadząc szpital w Demokratycznej Republice Konga, zaś Nadia Murad to przedstawicielka mniejszości jezydzkiej, porwana i przetrzymywana przez członków ISIS w 2014 roku. Obecnie prowadzi działalność edukacyjną i popularyzatorską na całym świecie. Co ciekawe, nagroda pokojowa jest jedynym Noblem przyznawanym przez Norweski Komitet Noblowski.

W tym roku zrezygnowano natomiast z przyznania literackiej Nagrody Nobla. Stało się tak za sprawą skandalu w którym fotograf i reżyser Jean-Claude Arnault, a prywatnie mąż członka Akademii Szwedzkiej, Katariny Frostenson, został oskarżony przez kilkanaście kobiet o nadużycia seksualne. Podejrzany był również o przecieki dotyczące wręczania nagrody i malwersacje finansowe. W związku z ryzykiem bojkotu nagrody, Lars Heikensten, dyrektor główny Fundacji Nobla, ogłosił decyzję o nieprzyznawaniu w tym roku nagrody literackiej. Aby zrekompensować tę stratę, w przyszłym roku Akademia ma wyróżnić dwóch autorów.

Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „DIALOG” na lata 2018-2019