Ekonomia społeczna i klauzule społeczne- wsparcie dla regionu

15.11.2018 3 minuty na przeczytanie artykułu

Ważnym elementem działalności samorządowej, jest realizacja zadań publicznych jak i niwelowanie nierówności społecznych na danym obszarze i walka z wykluczeniem. A jeżeli te dwa cele da się połączyć? I jest do tego odpowiednie narzędzie, które pozwala to zrobić?

 

Ekonomia społeczna, to działanie gospodarcze, które jest hybrydą działalności ekonomicznej jak i społecznej. Jej głównym celem nie jest maksymalizacja zysków, a osiągniecie celów społecznych. Środki uzyskane przez przedsiębiorstwo ekonomii społecznej ma na celu inwestowanie w cele społeczne. Wynika z tego, że przedsiębiorstwo ekonomii społecznej jako takiej nie stawia sobie za cel uzyskanie jak największych przychodów i zarobienie jak największej liczny pieniędzy, ale realizację ważnego celu społecznego.

Przedsiębiorstwo ekonomii społecznej czyli co?

Jak wynika z podanej wyżej definicji przedsiębiorstwo ekonomii społecznej, jest nie tylko firmą wykonującą konkretne usługi czy produkującą konkretne przedmioty. To przede wszystkim podmiot realizujący ważne cele społeczne, jak na przykład integrację osób niepełnosprawnych, przysposobienie ich do pracy i uspołecznienie. Ważnym elementem przedsiębiorstwa ekonomii społecznej jest skierowanie się na szczególnie potrzebujących wsparcia. Zapobieganie i wyciąganie wykluczonych grup społecznych, czy usamodzielnianie to przykłady działań w ramach jakich funkcjonuje takie przedsiębiorstwo. Do realizacji tych celów powołuje się takie instytucje jak spółdzielnie socjalne, organizacje pozarządowe, spółki non-profit czy też zakłady aktywności zawodowej. Wszystkie te podmioty mogą zostać założone, i spełniają kryteria przedsiębiorstwa ekonomii społecznej. Ciekawe jest to, że wszystkie one mogą działać realizując cele społeczne, w ramach gospodarki rynkowej. Mogą również generować zyski. Jednak nie należy zapominać, iż głównym celem tych przedsiębiorstw jest realizacja celów społecznych. W dużej większości mających na celu poprawę bytu osób wykluczonych, zastępując proste mechanizmy pomocowe, jakimi są zasiłki. Dzięki przedsiębiorstwom ekonomii społecznej realizowane są zadania pomocowe, ale realizowane są poprzez, często tak się dzieje, samych beneficjentów tej pomocy. Pomagając tworzyć te podmioty, realizujemy uspołecznianie, oraz odciążamy instytucje pomocy społecznej. Ważnym jest, że podmioty ekonomii społecznej, mogą powstać przy wsparciu instytucji państwowych jak i bez nich.

Klauzula społeczna, wyśmienite narzędzie w rękach samorządu

Żeby zrozumieć czym jest klauzula społeczna, należy nadmienić o roli samorządu. Samorząd ma możliwość zlecenia części swoich zadań innym podmiotom, na ten cel przyznając im dotację. To jest bardzo istotne w kontekście klauzul społecznych. Jednak zlecenie to może być jedynie wydane po ogłoszeniu konkursu, bądź zamówienia publicznego. Oferta taka, jest więc objęta prawem o zamówieniach publicznych, obwarowana przepisami i kryteriami, które większość przedsiębiorstw ekonomii społecznej, nie spełnia. Stąd w polskim prawie istnieje instrument „klauzuli społecznej”. Na jej mocy samorząd terytorialny, może wpisać do zamówienia publicznego kryterium społeczne. Cena wtedy przestanie być jedynym kryterium. O ile prawo Unii Europejskiej mówi o tym, iż klauzula społeczna jest dobrowolna i stanowi wyjątkową sytuację, jest to duża szansa dla samorządów na aktywizowanie polityki społecznej, poprzez przedsiębiorstwa ekonomii społecznej. Dzięki temu władze samorządowe, mogą odciążyć swój system pomocy społecznej, ale również działać prorozwojowo, niwelując wykluczenie społeczne spowodowane niepełnosprawnością, czy też długotrwałym bezrobociem bądź innymi niepożądanymi zjawiskami społecznymi.

Klauzula społeczna, samorządy i ekonomia społeczna

Bardzo dobrym pomysłem jest częstsze stosowanie klauzul społecznych przez samorządowców. Oczywiście do ich stosowania potrzebne są odpowiednie podmioty, szczególnie ekonomii społecznej, które spełniałyby kryteria klauzuli. Ważnym jest również podejście władz samorządowych do tych przedsiębiorstw jak i do stosowania tej klauzuli. Na razie w większości przypadków panuje na tej linii swoista nieufność. Samorządy ściśle obwarowane przepisami boją się powszechniej stosować klauzule społeczne z obawy przed posądzeniem o złamanie prawa zamówień publicznych. Natomiast podmioty ekonomii społecznej potrzebują pewnego bodźca żeby powstać. Takimi bodźcami są lokalni liderzy. Niestety w nich znów za mało inwestuje samorząd. By przełamać ten impas i zacząć skutecznie stosować klauzule społeczne, z korzyścią dla wszystkich potrzebna jest współpraca władz samorządowych z lokalnym środowiskiem. Współpraca ta polegająca na edukowaniu, oraz pozostania w ścisłym kontakcie ze środowiskiem, może to pomóc w wyłonieniu lidera. Dzięki temu może powstanie jakaś grupa inicjatywna, która powoła do życia przedsiębiorstwo ekonomii społecznej, a co za tym idzie pozwoli samorządowi na wdrożenie działań z uwzględnieniem klauzuli społecznej. Jednak do tego wszystkiego potrzeba odwagi i zaufania wszystkich partnerów. Jedynie co można zrobić to starać się budować nici porozumienia, między tymi partnerami. Ekonomia społeczna i wykorzystywanie klauzul społecznych każdemu się opłaca. Samorząd zaczyna mniej wydawać na pomoc społeczną, a ludzie pracujący w przedsiębiorstwie ekonomii społecznej zyskują nie tylko środki do życia ale wychodzą z wykluczenia. A chyba wszystkim stronom na tym zależy. Czerpmy z pięknej polskiej międzywojennej tradycji spółdzielczej.

Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „DIALOG” na lata 2018-2019